“SON DEVRİN DİN MAZLUMLARI”nda adı geçen kaynaklar:
1) 31 Mart Vak’ası: İsmail Hami Danişmend
2) Şeyh Sait ve İsyanı: Metin Toker
3) Tarihî Hakikatler: İbrahim Arvasî
4) Devrimler ve Tepkileri: Mahmut Goloğlu
5) Frenk Mukallitliği: İskilipli Atıf Efendi (Üstad Necib Fazıl, bu eser hakkında şunları yazar:
“(…) bu eser, şahsiyet ve asliyet müdafaacısı ve İslâm ruhuna tam uygun bir fikir yapısı arzeder (…)”
(Son Devrin Din Mazlumları, 12. Basım, s. 92)
6) Mektubat: Erbilli Şeyh Esad Efendi
7) Divan-ı Esad: Erbilli Şeyh Esad Efendi
(Üstad, Esad Efendi’nin “Mektubat ve divanına dair şunları yazar:
“Şeyh Esad Efendi’nin eserlerinden “Mektubat” ile “Divan-ı Esad” isimli Farsça ve Türkçe şiir kitaplarını temin ve tetkik edebildik. Mektupları, hususî münasebet, şeriat ve tasavvuf mevzularında olup bu bahislerde dinî ölçülere sâdık bir irfan sahibinin konuşmakta olduğu hissini aldık. Şiirlerine gelince, bunlar, Şeyh Esad Efendi’nin nadir bir hassasiyet ve şiir kabiliyetine mâlik bulunduklarına işaret…”
(Necib Fazıl, a.g.e., s. 169)
Necib Fazıl, daha sonra Şeyh Esad Efendi’nin şiirlerinden birkaç misâl verir.)
8) Kenz-ül İrfan: Erbilli Şeyh Esad Efendi (Üstad, bu esere dair de şunları yazar:
“Bir yakınımızdan sağladığımız “Kenz-ül İrfan” isimli hadîs tercümelerinde ise aslî metne ve Osmanlıca’ya büyük bir sadakat ve hâkimiyet müşahede ettiğimizi belirtmek borcundayız.”
(Necib Fazıl, a.g.e., s. 170)
9) “Said Nursî” isimli bir kitab…
10) “Nurculuk” adlı bir kitab…
11) Said Nursî’nin bazı mektubları…
12) Kemal Kaçar’ın kendisine verdiği el yazması notlar…
Üstad Necib Fazıl, bu eserinin “Said Nursî”ye ayrılan bölümünde şunları yazar:
“Bediüzzaman’ın Kastamonu mektupları, Nur ve Nurculuk dâvasını ve onun bütün metod ve şahsiyetini izah eder mahiyettedir.”
(A.g.e, s. 237)
“”Sözler”, “Mektubat”, “Lem’alar”, “Şualar” diye dört büyük kısımdan teşekkül eden ve 130 parça hâlinde bütünleşen Nur Risâlesi, bu büyük ve son derece tesirli eser, Kur’ân ilhamlarına dayalı bir İslâmî hikmet manzumesidir ve bu ölçüyle ele alınmalı ve değerlendirilmelidir.”
(A.g.e., Sayfa: 265)
Yine Büyük Doğu’ların eski sayılarında Said Nursî’nin “Gençlik Rehberi” gibi metinlerinden bazı parçalar, bizzat Necib Fazıl’ın takdimiyle yayınlanmıştır. Tüm bunlar, Büyük Doğu Mimarı’nın “Risâle-i Nur” diye şöhret bulan eserleri de öyle veya böyle tetkik ettiğini göstermektedir.
Tarihî eserlerine ait bahsi kaparken…
Üstad Necib Fazıl, şu noktaya kadar sıralamaya çalıştıklarımız dışında, “SAHTE KAHRAMANLAR” konferansında da faydalandığı bazı tarihî kaynakları fısıldamıştır. Bunları sıralarsak:
1) Son Sadrazamlar: İbnülemin Mahmud Kemal. (Ansiklopedik çaptaki bu üç cildlik eser, mevzuunda başka söze hâcet bırakmayacak kadar zengin bir malzeme ihtiva eder.)
2) Lütfî Tarihi. (Hilmi Ziya Ülken’in “Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi”nden öğrendiğimize göre, Ahmed Cevdet Paşa’dan sonra vakanüvisliğe bu Lütfi Efendi getirilmiştir. Necib Fazıl’ın özellikle Midhad Paşa ile ilgili tesbitlerinde başvurduğu bir kaynaktır.)
3) Ahmed Rasim Tarihi.
4) Kahramanlar: (Thomas Carlyle)
5) Türkiye ve Tanzimat: Engelhardt
“Sahte Kahramanlar”a da böylece temas ettikten sonra, sıra geldi “Menderes”le ilgili eserine… Necib Fazıl’ın mevzu ile ilgili şahsî hatıralarını merkeze alarak yakın tarihimize dair ibretlik bilgiler verdiği “BENİM GÖZÜMDE MENDERES”te, uzun uzun iktibaslar yapılan üç kaynak vardır:
1) Başvekilim Menderes: Celâl Bayar
2) Arkadaşım Menderes: Samet Ağaoğlu
3) Menderes’in Dramı: Şevket Süreyya Aydemir
Baş düşmanlarından Ahmet Emin Yalman’ın “Suikast Devam Ediyor”unu numaralandırmamıza lüzum yok sanırız.
“Tarihî Kaynaklar” bahsini bağlamadan evvel, temas etmek istediğimiz birkaç husus daha var.
Birincisi: Reşat Ekrem Koçu da Büyük Doğu’da “Malûmat” türünden tarih yazıları yazan birisidir. Üstad’ın, işin hammadde araştırması cebhesine ait olan ve mecmuasında yayınlanan bu yazılardan da “malzeme” olarak faydalanması kuvvetle muhtemeldir.
İkincisi: Kadir Mısıroğlu’nun mâhut eserinden öğrendiğimize göre, Üstad Necib Fazıl’ın tarihî mevzularda başvurduğu kitablardan birisi de Charles Seignobos’un Ali Kadri Bey tarafından tercüme edilen “Asr-ı Hazırda Avrupa”sıymış.
Üçüncüsü: Yine Mısıroğlu’nun karalamalarının 84. sayfasında, Büyük Doğu Mimarı’nın Türkiye’de neşir sahasına çıkmayan [2019 yılında yayıncı Osman Akyıldız tarafından Dâru’l Hilâfetil Aliyye Medresesi Yayınları arasından “Put Adam” ismiyle yayınlanmış ve toplatılmıştır] ve bir Arab ülkesinde Arabça’ya çevrilerek yayınlanan Mustafa Kemâl’le ilgili eserinden bahsediliyor. Mısıroğlu’nun yazdığına göre, Üstad Necib Fazıl, bahsi geçen eserinde Falih Rıfkı Atay’ın “Çankaya”sına, Dr. Rıza Nur’un “Hayat ve Hatıratım”ına, Şevket Süreyya’nın “Tek Adam”ına atıflarda bulunuyormuş.
Tarih kaynakları bahsine dair son bir bilgi notu olarak, Mehmed Niyazi’nin “Dahiler ve Deliler” adıyla ve Marmara Kahvesi merkezinde romanlaştırdığı hatıralarından bir bölümü aktarmak istiyoruz:
“Necib Fazıl, son dönem tarihine dair bir araştırma yapacaktı. Hilmi Oflaz’ın Çengelköy’deki gecekondusunun ağzına kadar kitap, dergi, gazete dolu olduğunu biliyor, orada malzeme bulabileceğine inanıyordu.”
(Mehmed Niyazi, Dâhiler ve Deliler, Ötüken Yayınevi, s. 226)
Kaynak: H.Y. “Kitaplar ve Necip Fazıl” başlıklı henüz yayınlanmamış bir eser çalışmasının bölümler hâlinde naklidir. “Akademya’ya Doğru Sitesi”, 2001-2005 (2010 öncesi arşiv yazılarımızda yazarlarımızın adları, açık isimleriyle yayınlandıklarında yazılarını yeniden tashih ihtiyacı duyabilecekleri ihtimaline nazaran, yazarlarımızın talebi olmadıkça sadece isimlerinin baş harfleriyle paylaşılmakta, böylece bu önemli ve değerli arşivimizden kamuoyunun istifadesi amaçlanmaktadır.)
