İbrânîce: 10 ilke.
Ayin-Şin-Reyş
Sameh-Pay kefufa-Yud-Reyş-Vav-Tof
İşte bu 10 İlke İbrânî ilâhiyatının, ideolojisinin, siyâsetinin, kültürünün yani kısaca İbrânî varoluşunun temel direklerini oluşturuyor. Ancak, daha da önemli olan şey bu ilkelerin ezoterik (batınî, içrek) tefsiri. Bu batınî tefsiri de herkes yapamıyor veya herkese yaptırılmıyor. Bunu yapabilenler ehil kişiler. Kim bunlar? Belli başlı rabbiler yani İbrânî dininin önderleri. Biz burada 10 ilkenin genel anlamlarını ve bu anlamların bazı batınî boyutlarını el alıp, soru işâretlerini de eksik etmeden değerlendireceğiz.
***
1-KETER
İlke: KETER (Keter Elion-Yüce Keter olarak da bilinir).
Khof kefufa-Tof-Reyş (KTR)
Keter’in birinci anlamı, İlâhî Taç.
Diğer mânâları: Sözlü Torah, Mukaddes hâle getirme (kutsama), Allah’ı yüceltme, hazine oluşturma, servet edinme, Hürriyet, Sabbath günü (Cumartesi), Sabbath yılı (bazı İbrânî sistemlerinde), 50. Yıldönümü, Tefekkür’ün hitâm bulduğu yer (sona ermesi), Hepsi-herşey, hiçlik, kartal.
Keter, Sefirot’ların en üst (yüce) düzeyde İlâhî tecelli olarak tanımlanır. Bu sefirah Kabbalistler tarafından çok nâdir tartışmaya açılır, kısacası Keter’in sırrı pek fazla bilinmez. Işık’ın 620 kapısı olarak da ifâde edenler vardır. (İlluminati adı verilen ve Latince “İllûminô”-Aydınlatmak, parlatmak kelimesinden türetilen isimle anılan gizli masonik bir örgüt Keter ilkesinden yola çıkar ancak ne hikmetse Lucifer’i (Şeytan) referans kabul ederler. Bunun nedeni olarak da, Azâzil’in [Hristiyan kültünde Kara Melek] cennet’ten ayrılış sebebi olarak, Allah’la tartıştığı ve “Bilgi”yi insanlardan gizlemeyip ulaştırılmasını istediği ve çatışma sonucu tard edildiği daha sonra bu bilgiyi Âdem ve Havva aracılığıyla insanlarla paylaştığı ve Allah tarafından sonsuza dek lânetlendiği varsayılır ve bu nedenle esâs izlenmesi gerekenin Lucifer olduğuna vurgu yapılır. Lucifer; ışık-taşıyan, ışıkçı ve sabah yıldızı anlamlarına gelir).
Keter aynı zamanda “İlk İnsan” olarak da algılanır yani Allah’ın “İlk İnsan” vâsıtasıyla belirmesi. Bunun bir diğer yansıması da, “Aura”dır (Ayça, Hâle). Bu nedenle Keter’e “İlâhî Taç” mânâsı yüklenmiştir. İngilizce’de buna, “Hoary Head” (Beyaz-grimsi baş) adı verilir. Hristiyan azizlerinin ve İsâ (A.S) da başının etrafında bu hâle ile resmedilir. Bir de, alna ve yanaklara dökülen saç telleri, perçem anlamında kullanılır.
Keter aynı zamanda, İbrânîce Allah’ın isimlerinden (Elohim) kelimesinin, “İ”sinin (Yod) üzerindeki nokta olarak da kabul edildiği gibi, yine İbrânî ilâhı Yahve (YHVH-Yehova, Ehveh)nin “Y”sinin üzerindeki nokta olarak da kabul edilir ve “Olabileceğim” mânâsına gelir.
Keter ilkesine denk düşen bir renkten bahsedilmez.
Keter, Ether anlamına da gelir. Yunanca kökenli “Ethir” kelimesi kâinatı kaplayan elektromanyetik dalga yoğunluğunu ifâde eden eski bir kavramdır.
Keter, “Hiçlik” ya da “Mutlak Cehl” mânâsına da gelir. Orada tefekkür mevcut değildir. “O erkek kişi” anlamı da vardır. (Bu, İslâm tasavvufundaki “ÂM” makamına benzer).
“Arikh Anpin” denen ve “Uzun süre acı çekme” anlamına gelen bir durumu da ifâde eder ki, bunun İslâm tasavvufundaki karşılığı “Çile”, Orthodoks-Hristiyan tefekküründeki karşılığı ise “İsihasmos”tur (İnzivâ ve aşırı yoğunlaşma, sükûnet). Bu durum, “Uzun süreli yüzleşme” ya da “Allah’la yüzyüze gelme” olarak da ifâde edilir.
Yine, “Kadim ve Mukaddes Olan”, “İlk Olan”, “Önce”, “Evvelî”, “Yukarı Şark”, “Yüce Şark”, “Karar’ın kaynağı”, “Niyet’in orijini”, “Vasiyet”, “Hermon’un yoğunlaşmış su damlacığı-çiğ” anlamlarına da gelir.
***
2-HOKHMAH
Heh-Khof kefufa-Mem peşuka-Heh (HKhMH)
Birinci anlamı: Anlama, idrâk, sağduyu, bilgi (yun. Lôgos karşılığı) ve Arapça’da da aynı anlama gelen “Hüküm”.
Hokhmah, Allah’ın düşüncesinin birleşik (birbirlerini bütünleyen) vechelerini temsil eder. Bilinebilir bütün hakikî kaynakların ilk yaradılış noktasıdır. İbrânî ilâhiyatına göre Hokmah’ın 32 yolu vardır.
Hokhmah, insanda “Sağ Beyin” (Beynin sağ yarısı) olarak kabul edilir.
Eski Ahid figürü olarak da, “Kral Süleyman”a denk düşer. Allah’ın isimlerinden “Yah” Hokhmah’ı ifâde eder. 4 harfli (YHVH-Yehova’nın) “Y” (Yod) harfine tekâbül eder.
Diğer anlamları: İlk nokta, cezm, “Vardır” (Yeş), “Oluş”-“Varlık”-“Varoluş”, Hiçliğin dışında varoluş. Burada vurgulanan “Mutmain” (Tatmine ulaşmış) Nefs’in dışında kalan nefs anlamındadır. Başlangıç, Cennet, cennet bahçesi-Eden, Düşünce’nin kökeni, Tohum, Çeşme, Niyet, temâyül, derinlik, Baba.
***
3-BİNAH
Beys-Yud-Nun kefufa-Heh (BİNH)
Birinci anlamı: Anlama, idrâk-algı.
Binah, Allah düşüncesinin farklı vechelerinin analizini ifâde eder. İlâhlığın en üst dişil unsurudur ve Şekinah ilkesinin anası olarak sembolize edilir. Binah, Hokmah’tan neşet eden bir tohumdur ve daha aşağıda bulunan 7 ilkeye hayat verir. Binah’ın 50 kapısı vardır.
İnsanın başının ön tarafını (Alın bölümü) temsil eder.
Eski Ahid figürü olarak, Kabile lideri Ana (erki) Leah’a denk düşer.
Allah’ın isimlerinden “Elohim”i ifâde eder.
YHVH-Yehova’nın “H”si (Heh) harfine tekâbül eder.
Diğer anlamları: Yüce Ana, Yüce Şekinah, Saray, Rahim (Yun. Mitra, İstera), “Kim”, Bina, Dönüş, Red, benimsememe, yedi kollu nehir (Hapt Hindu, Epta Potami), Yukarıdaki 50 yıl, İbrânî alfabesi, Yüce adâlet (ABD’nin Afganistan’a karşı başlattığı harekâtın adı önce buradan esinlenilmiştir), Berşeba ülkesi, Lübnan (Birleşik Lübnan ki, “Eretz İsrael”-Büyük İsrail’in vadedilmiş topraklarının bir parçasıdır), sözleşme, karanlık anlaşma, mağara anlaşması, zulmet, melankoli, depresyon.
***
4-HESED (GEDULLAH)
Heh-Sameh-Daled (HSD)
Birinci anlamı: Şükür
Hesed, Allah’ın üretken-verimli-semereli, eril inâyet vechesini temsil eder. Hesed’in 72 köprüsü (geçidi) vardır.
İnsanın sağ kolunu ifâde eder.
Eski Ahid figürü olarak “İbrahim” (A.S) dır.
Allah’ın isimlerinden “El” ve “El Elion”la (Yüce İlâh) karşılanır.
Beyaz rengi temsil eder.
Diğer anlamları: Aşk, sevgililik, sevgi, Acıma, Çekilen çileye karşı sempati duyma, Büyüklük, Zerâfet, yukarı sular, Aslan (Arapça Esed).
***
5-DİN (GEVURAH)
Daled-Yud-Nun peşuta (DİN)
Birinci anlamı: Hüküm, İktidar, Büyük fizikî kudret-kuvvet, Yüce irâde
Bu ilke, İlâhî cezanın dünyadaki boyutunu, ilâhî kudreti, gazabı, Allah’ın celâl ismini temsil eder. Bu kudret tüm kâinatı kontrol altında tutar. Bunlar, düzeni muhafaza etmek için elzem imhâ kuvvetleridir ve kesin cezâyı amirdir. Şeytan’ın tohumları da imhâ edilmesi gerekenler arasındadır.
İnsanda “Sol Kol”dur.
Eski Ahid’de, “İsaac” (İshak) figürünü temsil eder.
Allah’ın isimlerinden “Elohim”e bağlanır.
Temsil ettiği renk kırmızıdır.
Diğer anlamları: Öteki yüz (Sitra Ahra), Cennet mahkemesi, Kuzey, kuzeyli, ürküntü, korku, sarsılma, İshak’ın korkusu, Büyük Ateş, tüketilen ateş, adâletin şiddetli hattı, ayırıcı adâlet, Altın, ekmek, tuz, şarab, et, yılan, karanlık, gece, bulut, sis-pus, bronz altar.
***
6-TİF’ERET
Tof-Pay kefufa-Alef-Reyş-Tof (TPÊRT)
Birinci anlamı: Güzellik, zafer
Tif’eret, kâinatın özgün sürecini devâm ettrimesi için, Adâlet ve Şükr’ün ideal dengesini temsil eder. Bu ilke diğer bütün dokuz ilkeyi birbirine bağlar. O, Hokhmah ve Binah’ın gençlik hâlidir (tâzelik dönemi).
İnsanda “omur”dur.
Eski Ahid figürü olarak; Yakub (AS-İsrael), Musa (AS) ve Âdem (AS).
YHVH’nin hepsine tekâbül eder (birleştirici olarak)
Allah’ın “Efendi” ismine bağlanır. Yine “V” (Vav) harfini temsil eder.
Yeşil ve eflâtun rengi temsil eder.
Diğer anlamları: Acıma, çile çekene karşı sempati duyma (Rahamim-Arapçası Rahmet), Hakikat, Yargılama-hükmetme (Mişpat), Ilımlılık, cennet, güneş, gün, aheng, kral, Şekinah’la birleşen prens ki, bu birleşme insan ruhuna hayat verir, Sen (‘Attah), Hayat Ağacı (Etz Haim), Yazılı Torah, Torah tomarları, “Ze’ir Anpin”-Sabırsız kimse, Süt ve Bal, Şamdan (Candelabrûm-Menorah), Altın altar.
***
7-NEZAH
Nun kefufa-Tzadi kefufa-Heh (NTzH)
Birinci anlamı: Sonsuzluk, sertleşme-katılaşma, zafer
Bu ilke, Allah’ın dünyadaki sürekli zerâfetini ifâde eder.
İnsanın “Sağ bacağı”dır.
Eski Ahid figürü olarak; Musa (AS)
Allah’ın, “YHVH Zeva’ot” (Hâneler’in efendisi) ismine tekâbül eder.
Diğer anlamları: Mâbed’in sağ kapısı (Yaşin).
***
8-HOD
Heh-Vav-Daled (HVD)
Birinci anlamı: Hazret, zafer
Allah’ın adâletinin farklı bir yoldan dünyaya inişi. Peygamberlik kudretiyle de ilişkilidir. Hod ve Nezah sıklıkla birlikte değerlendirilirler ve birbirlerini bütünlerler.
İnsanda, “Sol bacak”tır.
Eski Ahid’de; Harun (AS)
Allah’ın “Elohim Zeva’ot” (Hâneler’in İlâhı) ismine bağlanır.
Diğer anlamları: Mâbed’in sol kapısı (Boaz).
***
9-YESOD
Yud-Sameh-Vav-Daled (YSVD)
Birinci anlamı: Kuruluş, vakıf.
Tif’eret’in Şekinah’la birleşmek ve yaratıcı ve inâyet edici ilâhî kuvvetlere erişmek için kullandığı ilke.
İnsanda, sünnet edilerek kutsanan tenâsül uzvu
Eski Ahid figürü olarak; Yusuf (AS)
Allah’ın, “El Hay” (Elohim Hayyim: Sonsuz Hayat sahibi olan Allah), “El Şaddai” (Bütün güçlere sahib olan Allah), Adon (Usta) isimlerine bağlanır ve YHVH’nin “V”sinin (Vav) üzerindeki noktayı sembolize eder.
Diğer anlamları: Hayat Ağacı (Atz Hayyim), Yaşayan suların kaynağı, Haklı olan, İyi, barış (Şalom, şalim), gökkuşağı, işâret, heykel (Hoq), talimat (mitzvah), hatırlama-hatırlatma, Kutsal Dağ, İyi Dağ, Zion Dağı (tepesi), Lâdinî, ağır hakâret, Allah’a sövme.
***
10-ŞEKHİNAH
Şin-Khof kefufa-Yud-Nun kefufa-Heh (ŞKhİNH)
Birinci anlamı: Allah’ın varlığı, Krallık
Bu ilke, “Knesset Yisrael” (İsrael-yahudi halkının ruhî şahsiyeti) ile denklenir. Rabbiler geleneğinde, “Sürgündeki yahudi halkın paylaşımı” olarak tanımlanır. Ancak Şekhinah yoluyla insanlar Allah’ı tanıyabilirler. Dişillik özelliği taşır.
İnsanda “ağız”dır.
Şekhinah, genelde diğer 9 ilkeyle evlenen prenses ya da gelin olarak tasvir edilir. Diğer 9 ilkeyi ise damat-prens olarak Tif’eret temsil eder.
Eski Ahid figürü olarak; Kral Davud (AS), Ana yönetici Rahel.
Allah’ın isimlerinden “Adonai”ya (Efendi) bağlanır. YHVH’nin son “H”sini (Heh) temsil eder. Sol yandan etkiler alan “Elohim” ismiyle de ilişkilidir.
Mavi ve siyahı temsil eder.
Diğer anlamları: Havuz, deniz, suların dağılımı, Beerşeba şehri (7’nin refahı), dünya, kuru-çorak topraklar, ay, ışığın pasif yansıtıcısı, kraliçe, gelin, kızkardeş, prenses, Davud’un kraliyet konağı, mâbed, toplantı çadırı, Moriah tepesi, İsrael toprakları, “İ” harfi, ayna, gül, zafer tahtı, adâlet, cennet bahçesi, bilgi ağacı, fakir kimse, elma orkidesi-orkide’nin elması (goncası).
Kaynak: H.A. “Akademya’ya Doğru Sitesi”, 2001-2005 (2010 öncesi arşiv makalelerimizde yazarlarımızın adları, açık isimleriyle yayınlandıklarında makalelerini yeniden tashih ihtiyacı duyabilecekleri ihtimaline nazaran, yazarlarımızın talebi olmadıkça sadece isimlerinin baş harfleriyle paylaşılmakta, böylece bu önemli ve değerli arşivimizden kamuoyunun istifadesi amaçlanmaktadır.)